Pachomiana latina. Źródła monastyczne

Co znajdziemy w książce Pachomiana latina. Źródła monastyczne?

W książce Pachomiana latina. Źródła monastyczne czytelnik ma szansę zapoznać się z przetłumaczonymi na język polski utworami pachomiańskimi. Dzieła te powstały w 404 roku na prośbę mnichów pochodzenia łacińskiego, którzy przebywali w pachomiańskim klasztorze Metanoia w Aleksandrii. Pragnęli oni zaznajomić się dokładnie z pachomiańskim prawodawstwem. Święty Hieronim przetłumaczył tekst na podstawie źródła greckiego, które z kolei stanowiło przekład koptyjskiego oryginału. Jak wiadomo, żadne tłumaczenie nie oddaje w pełni pierwotnej myśli – niniejsze opracowanie stanowi zaś nie tylko podwójny przekład, ale ponadto metoda przekładu św. Hieronima odznacza się często subiektywnością. Skąd zatem pomysł na wydanie właśnie tego tekstu z wielkiego dossier tekstów pachomiańskich? Powodów jest wiele – jednym z nich jest fakt, iż teksty istniały już w przekładzie polskim – częściowo wydane, częściowo nie: Reguły ukazały się w 26 tomie PSP, Księga Horsiesiego przetłumaczona została natomiast przez ks. mgra W. Miliszkiewicza i opublikowana jako praca magisterska na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie, ponadto poczyniono już pewne kroki do przekładu pozostałych tekstów. Wydawcy zdecydowali się więc na ich udostępnienie, gdyż na przekład innych tekstów greckich, koptyjskich i arabskich odnoszących się do postaci św. Pachomiusza i monastycyzmu pachomiańskiego trzeba będzie jeszcze dość długo poczekać.

Tłumaczenia zostały oczywiście poprawione. Księga Horsiesiego i Reguła św. Pachomiusza, przetłumaczone na podstawie tekstu A. Boona, porównano z publikacją H. Bachta, która zawierała dodatkowo treściwy komentarz. W przypadku Reguł sprawdzenie było wyjątkowo istotne, gdyż przekład został dokonany przed laty na podstawie niewyraźnych zdjęć wydania Boona – wydanie to było wówczas w Polsce niedostępne (lata 70-te XX wieku). Jak się okazało, tłumaczenie to zawierało  wiele błędów. W opracowaniu niniejszego dzieła wyjątkowo pomocne okazały się: trzytomowy zbiór dokumentów pachomiańskich w przekładzie angielskim A. Veilleux OCist, przekład zbioru tekstów pachomiańskich opublikowany przez Communità z Bose i Reguł F. Carcione, czy komentarz do reguł prof. H. Bachta SJ z Frankfurtu.

Najważniejszym powodem wydania tej publikacji był jednak jej charakter. Reguły św. Pachomiusza stanowią bowiem pierwsze chrześcijańskie prawodawstwo zakonne, które odegrało tak dużą rolę w zachodniej kulturze monastycznej – co łatwo dostrzec można na tablicy zestawionej przez A. de Vogüé OSB i pracy Ch. de Clercqa. Jest ono ważne nie tylko dla poznania monastycyzmu egipskiego, ale również i zachodniego, i cokolwiek byśmy myśleli o przekładzie św. Hieronima, bez wątpienia wywarł on wielki wpływ na tworzenie się terminologii monastycznej Zachodu.

Inny wydźwięk posiada natomiast Księga Hersiesiego. Jej treść niezbędna jest do zapoznania się z pachomiańską duchowością, a także ukazuje sposób korzystania z Biblii (nie tylko w środowisku zakonnym). Tekst ten stanowi centon tekstów biblijnych, które chrześcijanie starożytni, a w szczególności mnisi, często znali na pamięć. Pismo Święte stanowiło centrum życia chrześcijańskiego, a dla mnichów było prawdziwą regułą życia. Dodajmy, że i ten tekst był szeroko znany i czytany na Zachodzie, a ponadto doskonale uzupełnia on swoim charakterem duchowym prawodawcze teksty Reguł / ks. prof. Marek Starowieyski.