Szwajcarska demokracja szansą dla Polski?

Współczesne  demokracje,  w  sensie  ustrojowym,  można  podzielić  na  demokracje  parlamentarno-gabinetowe,   demokracje   prezydenckie   i   demokracje   parlamentarno-prezydenckie.   Osobliwe,   jedyne wswoim rodzaju rozwiązanie ustrojowe reprezentuje w świecie tradycyjnych demokracji ustrój państwowy Szwajcarii, który jest przykładem systemu rządów zgromadzenia lub demokracji bezpośredniej. W  książce  prof.  Mirosława  Matyi  pt.  „Szwajcarska  demokracja  bezpośrednia  szansa  dla  Polski?” przedstawiony został system polityczny Szwajcarii oparty na demokracji bezpośredniej, czyli woli ludu. Autor pisze o „demokratycznym fenomenie” szwajcarskiego ustroju politycznego, który jest unikatowy w skali światowej i podejmuje interesujący temat wprowadzenia instrumentów demokracji bezpośredniej w Polsce. Demokracja bezpośrednia jest ustrojem politycznym, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe w ramach referendum, a mogą wziąć w nim udział wszyscy posiadający czynne prawo wyborcze. Obywatele  mają więc większy i bezpośredni wpływ na podejmowane decyzje niż w większości państw z demokracją pośrednią.

Szwajcarski system polityczny jest wyjątkowy pod wieloma względami. Począwszy od nietypowych dla państw  europejskich  uregulowań  w  zakresie  funkcjonowania  egzekutywy,  przez  bardzo  silny  system federalny, wieczysta neutralność państwa a na regulacjach dotyczących partii politycznych i bikameralizmie w ramach legislatywy skończywszy. Demokracja w wydaniu szwajcarskim polega przede wszystkim na trzech instrumentach: inicjatywie ludowej, referendum i zgromadzeniu ludowym. Historia rozwoju państwowości Szwajcarii jest niewątpliwie kluczem do zrozumienia funkcjonowania jej instytucji ustrojowych oraz systemu politycznego. Uchwalenie  Konstytucji  Federalnej w 1848 roku było ważkie dla kształtowania systemu politycznego Szwajcarii.  Utworzono  bowiem  wówczas  system  zarządzania  państwem  osadzony  w  demokracji bezpośredniej, pozostawiając konsekwentnie sprawy lokalne w gestii władz gminnych i kantonalnych. Zdaniemautora  elementem  determinującym  system  polityczny  Szwajcarii  jest  przede  wszystkim  jej wielokulturowość, która opiera się na dwóch federalistycznych filarach. Po pierwsze, na wyrzeczeniu się idei tworzenia monokulturowego, jednojęzycznego państwa narodowego.

Po drugie na takiej władzy demokratycznej, która faworyzuje i umacnia podział władzy politycznej między grupy wyznaniowe (protestantów i katolików), językowe (niemiecką, francuską, włoską i retoromańską), izawodowe (pracodawców i związki zawodowe). Bardzo ciekawy dla polskiego Czytelnika jest fragment książki, w którym podjęta została próba analizy zastosowania szwajcarskich rozwiązań systemowo-ustrojowych na polskim gruncie politycznym. Autor próbuje odpowiedzieć na trudne pytanie: czy demokracja w wydaniu szwajcarskim ma szanse powodzenia w Polsce?